Oskar i Zofia Hansenowie
Projekt badawczy, realizowany przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie od 2012 roku, jest poświęcony twórczości Oskara Hansena, wybitnego architekta, artysty, teoretyka i pedagoga, oraz jego żony, architektki, Zofii Hansen. Stworzona przez nich teoria Formy Otwartej negowała hierarchię między architektem i użytkownikiem i postulowała traktowanie architektury jako „passe-partout” dla życia, otwartej na zmiany i indywidualną ekspresję użytkownika.
Oskar Hansen (Helsinki, 1922 - Warszawa, 2005) – architekt, artysta, teoretyk i pedagog, współtwórca teorii Formy Otwartej, autor koncepcji Linearnego Systemu Ciągłego. Uczęszczał do Wyższej Szkoły Technicznej w Wilnie. Po wojnie studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem Romualda Gutta. W latach 1948-50 przebywał na stypendium w Paryżu, gdzie odbył praktyki w pracowniach Pierre’a Jeannereta i Fernanda Légera. Po kongresie CIAM w Bergamo w 1949 roku, gdzie wsławił się jako „polski student”, który odważył się publicznie skrytykować Le Corbusiera, został zaproszony do udziału w szkole letniej CIAM w Londynie. Po jej ukończeniu, mimo propozycji pracy u Ernesta Nathana Rogersa, wrócił do Polski.
Jeden z jego pierwszych projektów – przebudowa kina „Świat” na tymczasową siedzibę warszawskiego ratusza (proj. we współpracy z Lechosławem Rosińskim, 1952) – ze względu na niespełnianie wymogów doktryny socrealizmu zakończył się sądem koleżeńskim (tzw. Sąd pod Blachą) i groźbą utraty praw do wykonywania zawodu. W kolejnych latach Hansen skupił się na malarstwie, rzeźbie, projektowaniu wystaw i pawilonów na targi międzynarodowe – wystawiennictwo, nieobjęte doktryną socrealizmu, dawało wówczas większą swobodę twórczą. Pawilony w Izmirze (1955) i São Paulo (1959), realizowane we współpracy z Lechem Tomaszewskim, były okazją do testowania założeń Formy Otwartej – teorii, którą rozwijał wspólnie z żoną przez całe lata 50-te.
Teorię Formy Otwartej ogłosił w 1959 roku na kongresie CIAM w Otterlo, w tym samym roku tekst na jej temat ukazał się w „Przeglądzie Kulturalnym”.
Do teorii Formy Otwartej odnosił się we wszystkich realizowanych później projektach, w różnej skali: w tzw. makroskali w koncepcji Linearnego Systemu Ciągłego, nowego systemu osiedleńczego zakładającego budowę linearnych pasm mieszkaniowych rozciągających się od morza do Tatr; w tzw. mezoskali w projektach osiedli im. Juliusza Słowackiego w Lublinie (proj. 1961, real. 1963-66) i Przyczółek Grochowski w Warszawie (proj. 1963, real. 1968-73); i w tzw. mikroskali w projektach mieszkania własnego przy ul. Sędziowskiej w Warszawie (1955), domu letniego w Szuminie (1969-70) oraz wystaw i pawilonów wystawowych. Większość projektów realizował w zespołach, współpracując m.in. z Jerzym Jarnuszkiewiczem, Lechem Tomaszewskim, Stanisławem Zamecznikiem; współautorką wielu projektów była jego żona, Zofia Garlińska-Hansen. Równolegle do działalności projektowej, od 1952 do 1983 roku wykładał na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, szerząc założenia teorii Formy Otwartej wśród swoich studentów.
Zofia Garlińska-Hansen (Kałuszyn k. Mińska Maz., 1924 - Warszawa, 2013) – architektka, współtwórczyni teorii Formy Otwartej. Ukończyła Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie studiowała m.in. pod kierunkiem Romualda Gutta. Pracowała w Biurze Odbudowy Stolicy i Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w zespole Zasława Malickiego. W ramach pracy w WSM, wspólnie z mężem Oskarem Hansenem, zaprojektowała dwa bloki na osiedlu WSM Rakowiec w Warszawie (1958) – jedne z pierwszych realizacji założeń teorii Formy Otwartej. Współautorka projektów osiedli im. Juliusza Słowackiego w Lublinie (proj. 1961, real. 1963-66) i Przyczółek Grochowski w Warszawie (proj. 1963, real. 1968-73), domu letniego w Szuminie (1969-70), członkini zespołu projektującego pomnik „Droga” na międzynarodowy konkurs na pomnik ofiar obozu Auschwitz-Birkenau (1958).
